Certyfikacja FSC dla produktów leśnych to jeden z głównych sposobów na utrzymanie wysokich standardów pozyskiwania drewna i innych produktów pochodzenia leśnego. Zrównoważona i przemyślana gospodarka leśna stanowi obecnie jedno z głównych zadań organizacji chroniących ważne ekosystemy i naturalne zasoby leśne, eliminując stopniowo wykorzystanie produktów pozyskiwanych w sposób nieetyczny. ​FSC Chain of Custody / Certyfikaty kontroli i pochodzenia produktu FSC dowodzą, że drewniane elementy certyfikowanych produktów pochodzą z dobrze zarządzanych lasów, a ich producent z pełną świadomością nadzoruje źródło pochodzenia wykorzystywanych surowców i materiałów z odzysku. Certyfikaty kontroli pochodzenia produktu (CoC) pozwalają firmom produkcyjnym i handlowym stosującym się do założeń normy FSC etykietowanie wyrobów znakiem towarowym FSC, który automatyczne podwyższa klasę produktu i wyróżnia go na tle konkurencji. Jak jednak uzyskać certyfikat FSC/PEFC, na czym polega wdrożenie normy do działań firmy i dlaczego stanowi ona kluczowy punkt zrównoważonej gospodarki leśnej?

Norma FSC/PEFC – założenia i wytyczne dla produktów leśnych

Certyfikat FSC przyznawany produktom wykonanym z materiałów pochodzenia leśnego, a więc meblom, produktom papierniczym, podłogom, instrumentom muzycznym oraz produktom pochodzenia leśnego takim jak syrop klonowy, kauczuk czy orzechy brazylijskie może być przyznany wyłącznie wtedy, gdy producent powyższych wyrobów pozyskuje swoje produkty i materiały z zaufanych, certyfikowanych upraw leśnych. Zakres działania certyfikatu obejmuje tylko pierwszy etap łańcucha produkcji, czyli pozyskiwanie surowca, choć oczywiście producent wykorzystujący w swoich produktach materiały pochodzenia leśnego powinien dopilnować także zgodności z wymaganiami certyfiktu PEFC na każdym etapie łańcucha dostaw.[1]

Główne kryteria normy FSC/PEFC obejmują przede wszystkim kwestię ochrony lasów przed nielegalnym użytkowaniem i zabudową, zapewnienie prawa do użytkowania zasobów leśnych zamieszkującej tereny ludności tubylczej i społecznościom lokalnym, a także ochronę zdrowia i bezpieczeństwa pracowników lasów. Warto zauważyć, że standard FSC koncentruje swoje wymogi przede wszystkim na pierwszym etapie pozyskiwania surowca, czyli właśnie zarządzaniu lasami – producenci chcący pozyskać certyfikat FSC/PEFC muszą wykazać kontrolę nad łańcuchem dostaw, a więc upewnić się, że swoje materiały pozyskują z certyfikowanych upraw leśnych.

Bardzo ważną grupę wymagań normy FSC/PEFC dla obszarów leśnych stanowią założenia wpływające bezpośrednio na równowagę środowiskową. FSC wymaga, by wszystkie materiały pozyskiwane z lasu były pozyskiwane w sposób zrównoważony i nie przekraczający poziomu, który trwale uniemożliwi ich odnowienie. FSC wymaga także ochrony rzadkich i zagrożonych gatunków oraz ich siedlisk, ogranicza możliwości korzystania z chemicznych środków ochrony roślin i nawozów sztucznych, nie dopuszcza stosowania organizmów modyfikowanych genetycznie w ramach odbudowy zasobów leśnych, a także narzuca konieczność ścisłej kontroli stosowania gatunków obcego pochodzenia. Dodatkowo, wymagania FSC uniemożliwiają tworzenie nowych plantacji w miejscu lasów naturalnych i półnaturalnych. Wszystkie działania prowadzone na obszarach leśnych certyfikowanych do standardów FSC powinny być zgodne z wymaganiami normy, zachowywać maksymalną naturalność środowiska i nie zagrażać lokalnemu ekosystemowi.[2]

Certyfikacja FSC/PEFC – dlaczego warto uzyskać zgodność z normą?

Organizacja non-profit FSC (Forest Stewardship Council®) powstała w 1990 roku zajmuje się na co dzień budowaniem odpowiedzialności przedsiębiorstw i zarządców terenów leśnych w kontekście gospodarki leśnej i zarządzania zasobami naturalnymi w skali globalnej. Rozwinięty przez nią system certyfikacji FSC opierający się na wprowadzaniu standardów zrównoważonego zarządzania gospodarką leśną oraz identyfikowalności produktów pochodzenia leśnego jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych tego typu systemów i powodem, dla którego tak wielu producentów przywiązuje dziś wagę do źródeł, z jakich pozyskują materiały leśne. Dzięki dostępności certyfikatów dla zasobów leśnych w ostatnich latach udało się zaobserwować znaczący wzrost świadomości odpowiedzialności firm stosujących w swojej produkcji drewno i produkty leśne, ale też świadomości konsumentów, którzy wybierają na półkach jedynie produkty certyfikowane. Wymagana poprzez FSC kontrola pochodzenia produktu (COC) oznacza nie więcej niż możliwość kontrolowania przez producenta całej drogi, jaką przebył materiał drzewny, od momentu pozyskania go z certyfikowanego lasu FSC, przez cały cykl produkcyjny i dystrybucyjny, aż do momentu sprzedaży go jako produktu gotowego. Możliwość takiego prześledzenia zasobów leśnych powinni mieć zarówno sami producenci na poszczególnych etapach łańcucha dostaw, jak i audytorzy którzy chcieliby zbadać zgodność danego materiału z wymaganiami FSC.[3]

Certyfikacja FSC/PEFC – jak przygotować się do uzyskania certyfikatu?

Zakres działania samego certyfikatu FSC obejmuje jedynie pierwszy etap łańcucha produkcji a więc pozyskiwanie surowca, choć oczywiście certyfikat FSC CoC może zostać przyznany każdemu producentowi, który udowodni zgodność z normą i będzie kontrolował źródła pozyskiwanych przez siebie produktów leśnych. Zależnie od stosowanego drzewa producenci mogą otrzymać jedną z trzech etykiet istotnych z punktu widzenia FSC i zrównoważonej gospodarki leśnej: etykietę FSC 100% przyznawaną produktom pochodzącym w całości z certyfikowanych lasów spełniających warunki FSC, etykietę FSC Mix przyznawaną produktom pochodzącym z certyfikowanych, dobrze zarządzanych lasów FSC, źródeł kontrolowanych przez przedsiębiorstwa lub materiałów pochodzących z odzysku, lub etykietę FSC Recycled, przyznawaną materiałom z odzysku zgodnego ze standardami FSC.

Aby móc stosować etykiety FSC na swoich produktach i uzyskać certyfikat FSC/PEFC potwierdzający zgodność z wymaganiami normy konieczne jest pozytywne zakończenie procesu certyfikacyjnego przeprowadzanego przez akredytowaną jednostkę certyfikującą, np. DNV GL.  W zależności od źródeł pochodzenia drewna i rodzaju etykiety, jaka ma zostać przyznana, jednostki akredytowane stosują różne standardy FSC. Certyfikat jest przyznawany na 5 lat, z zaznaczeniem konieczności corocznych audytów sprawdzających zgodność działań z założeniami certyfikatu.

Decydując się na uzyskanie certyfikacji FSC/PEFC należy przygotować się na długi proces i weryfikację wielu działań wewnętrznych. Pierwszym krokiem będzie oczywiście wdrożenie skutecznego systemu zarządzania zgodnego z wymaganiami normy, który zastąpi dotychczasowe działania w ramach ochrony zasobów leśnych i wprowadzi do przedsiębiorstwa zgodność z najwyższymi międzynarodowymi standardami zarządzania łańcuchem dostaw. Bardzo ważnym etapem przygotowań do certyfikacji jest też oczywiście wybranie odpowiedniej jednostki certyfikacyjnej posiadającej akredytację i uprawnienia do certyfikacji na zgodność z FSC CoC. Samo uzyskanie certyfikatu jest dla przedsiębiorstw niezwykle korzystnie, ponieważ poza regulowaniem ich wewnętrznych działań pozwala na wypracowanie dobrego wizerunku odpowiedzialnej firmy. To właśnie producenci podejmujący działania na rzecz ochrony naturalnych środowisk leśnych są dziś postrzegani jako liderzy rynku i mogą stanowić przykład dla konkurencji, jednocześnie przykładając się do zabezpieczania naturalnego środowiska i zagrożonych ekosystemów.

[1] https://pl.fsc.org/pl

[2] https://certyfikowanedrewno.pl/faq/

[3] https://www.fsc.org